Sophie von Hatzfeldt

Sophie von Hatzfeldt (Gmina Żmigród)

Urodziła się w Żmigrodzie 10 sierpnia 1805 r. Zmarła w 25 stycznia 1881 r.Wiesbaden.

Życiorys

W 1822 r. Sophie została zmuszona do ślubu z kuzynem Edmundem von Hatzfeldt-Wildenburg. Małżeństwo to miało zakończyć spory między żmigrodzką linią Hatzfeldt-Trachenberg a linią Hatzfeldt-Wildenburg. Od początku w związku tym nie układało się. Sophie była narażona na nieludzkie postępowanie porywczego małżonka. Mimo to miała z nim troje dzieci. Gdy buntowała się, groził jej odebraniem praw rodzicielskich oraz pozbawieniem prawa do wspólnego majątku. W 1833 r. odkryła związek męża z inną kobietą i odtąd żyli oddzielnie. W 1846 r. Sophie poznała socjalistę – Ferdynanda Lassalle’a, jej późniejszego obrońcę w procesie rozwodowym i przyjaciela. Decyzja hrabiny wejścia na drogę sądową była wg ówczesnego rozumienia tradycji i honoru rodziny niesamowita, a zuchwałością był wybór żydowskiego, a na dodatek „czerwonego”, doradcy prawnego.

Po niepowodzeniu przy próbie pojednania, Edmund von Hatzfeldt wniósł w 1847 r. skargę rozwodową, oskarżając żonę o ,,notoryczne cudzołóstwo” oraz o ,,urągające obowiązkom małżeńskim włóczenie się po świecie z awanturnikami wszelkiego autoramentu”.

Proces zwrócił uwagę czołowych polityków jak Wolff, Engels, Marks. Walka Sophie z mężem postrzegana była jako symbol walki klasowej i emancypacji oraz relacjonowana w  prasie. Sprawa została ostatecznie zakończona w wyniku ugody, którą osiągnięto przekupując zaufanych ludzi Edmunda von Hatzfeldta. Z kolei dwaj przyjaciele Ferdynanda skradli kochance Edmunda szkatułę z dokumentami, które obciążały go. W 1851 r. Sophie dostała rozwód, a w 1854 r. doszło do podziału majątkowego i odzyskania przez nią majątku rodowego. Sophie została zabezpieczona finansowo, a wraz z nią Lassalle, któremu hrabina wyznaczyła dożywotnią rentę. Potem współpracowała z nim w Powszechnym Niemieckim Związku Robotniczym (ADAV).

Po śmierci Lassalle'a w 1864 Sophie uważała się za jego spadkobierczynię duchową i wydała jego pisma oraz aktywnie działała w ADAV. W 1867 założyła odłam ADAV-u  – Powszechny Niemiecki Związek Robotników Lassalle’a (LADAV), a w 1868 objęła przywództwo tegoż stronnictwa. Pochodząca ze Żmigrodu hrabina mimowolnie stała się więc patronką niemieckiej socjaldemokracji. W 1869 r. wycofała się z polityki. W czasach aktywności w ruchu robotniczym Sophie została nazwana „Rote Gräfin” (Czerwona Hrabina) lub też „Rote Sophie” (Czerwona Zofia). Przydomki te zyskała zapewne nie tylko ze względu na kolor włosów.

Związki ze Żmigrodem

Sophie swoje dzieciństwo spędziła w żmigrodzkim zamku i tu też obserwowała wielkie wydarzenie - zjazd monarchów w 1813 r.

Oprac. Paweł Becela

Bibliografia

Becela P., Żmigród - miasto trzech wież. Zarys dziejów do 1945 r., Żmigród 2011.

Hatzfeldt F., Die Herrschaft Trachenberg/Schlesien. Über 300 Jahre im Besitz der Familie Hatzfeldt, Köln 1995.

Hatzfeldt F., Hatzfeldt H., Friedhoff J., Die Familie Hatzfeldt-Wildenburg auf Crottorf und Schönstein, 1998.

Hatzfeldt F., Kowalski I., Kogut M., Żmigród – gmina i miasto, Wrocław 1998.