Struktura i funkcjonowanie ekosystemów

Wiedza. Poznanie różnych sposobów prowadzenia obserwacji i orientacji w terenie.

Wiedza. Poznanie przyrodniczych i antropogenicznych składników środowiska, rozumienie prostych zależności między tymi składnikami.

Wiedza. Poznanie cech i zmian krajobrazu w najbliższej okolicy szkoły.

Kształtowanie postaw – wychowanie. Przyjmowanie postaw współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego przez: właściwe zachowania w środowisku przyrodniczym, współodpowiedzialność za stan najbliższej okolicy, działania na rzecz środowiska lokalnego, wrażliwość na piękno natury, a także ładu i estetyki zagospodarowania najbliższej okolicy, świadome działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony przyrody.

Uczeń rozpoznaje składniki przyrody ożywionej i nieożywionej w najbliższej okolicy szkoły.

Uczeń rozpoznaje główne formy ukształtowania powierzchni w najbliższej okolicy szkoły i miejsca zamieszkania.

Uczeń rozróżnia wody stojące i płynące, podaje ich nazwy oraz wskazuje naturalne i sztuczne zbiorniki wodne.

Uczeń wymienia i opisuje czynniki warunkujące życie na lądzie oraz przystosowania organizmów do życia.

Uczeń rozpoznaje i nazywa pospolite organizmy występujące w najbliższej okolicy szkoły.

Uczeń podaje nazwy warstw lasu, porównuje warunki abiotyczne w nich panujące; rozpoznaje podstawowe gatunki roślin i zwierząt żyjących w lesie oraz przyporządkowuje je do odpowiednich warstw lasu; wymienia zasady właściwego zachowania się w lesie.

Uczeń odróżnia organizmy samożywne i cudzożywne, podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się, wskazuje przystosowania w budowie organizmów do zdobywania pokarmu.

Uczeń rozpoznaje pospolite grzyby jadalne i trujące, opisuje znaczenie grzybów w przyrodzie i życiu człowieka.

Uczeń obserwuje i podaje nazwy typowych organizmów łąki i pola uprawnego, podaje ich znaczenie dla człowieka.

Uczeń określa warunki życia w wodzie (nasłonecznienie, zawartość tlenu, opór wody) i wskazuje przystosowania organizmów (np. ryby) do środowiska życia.

Uczeń rozpoznaje i nazywa organizmy żyjące w wodzie.

Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.

Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem.

Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń wykazuje, że różnorodność biologiczna jest wynikiem procesów ewolucyjnych.

Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń uzasadnia konieczność ochrony przyrody.

Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych.

Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń opisuje i prezentuje postawę i zachowania człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Klasyfikacja organizmów. Uczeń uzasadnia potrzebę klasyfikowania organizmów i przedstawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej.

Klasyfikacja organizmów. Uczeń przedstawia charakterystyczne cechy organizmów pozwalające przyporządkować je do jednego z odpowiednich królestw.

Klasyfikacja organizmów. Uczeń rozpoznaje organizmy z najbliższego otoczenia, posługując się prostym kluczem do ich oznaczania.

Uczeń wskazuje żywe i nieożywione elementy ekosystemu oraz wykazuje, że są one powiązane różnorodnymi zależnościami.

Uczeń opisuje cechy populacji (liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, śmiertelność, struktura przestrzenna, wiekowa i płciowa) oraz dokonuje obserwacji liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie.

Uczeń analizuje oddziaływania antagonistyczne: konkurencję wewnątrzgatunkową i międzygatunkową, pasożytnictwo, drapieżnictwo i roślinożerność.

Uczeń analizuje oddziaływania nieantagonistyczne: mutualizm obligatoryjny (symbioza), mutualizm fakultatywny (protokooperacja) i komensalizm.

Uczeń przedstawia strukturę troficzną ekosystemu, rozróżnia producentów, konsumentów (I i dalszych rzędów) i destruentów oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem.

Uczeń analizuje zależności pokarmowe (łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne), konstruuje proste łańcuchy pokarmowe (łańcuchy spasania) oraz analizuje przedstawione (w postaci schematu) sieci i łańcuchy pokarmowe.

Uczeń analizuje zakresy tolerancji organizmu na wybrane czynniki środowiska (temperatura, wilgotność, stężenie dwutlenku siarki w powietrzu).

Uczeń przedstawia porosty jako organizmy wskaźnikowe (skala porostowa), ocenia stopień zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki, wykorzystując skalę porostową.

Uczeń przedstawia odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody oraz propozycje racjonalnego gospodarowania tymi zasobami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Uczeń przedstawia istotę różnorodności biologicznej.

Uczeń podaje przykłady gospodarczego użytkowania ekosystemów.

Uczeń analizuje wpływ człowieka na różnorodność biologiczną.

Uczeń uzasadnia konieczność ochrony różnorodności biologicznej.

Uczeń przedstawia formy ochrony przyrody w Polsce oraz uzasadnia konieczność ich stosowania dla zachowania gatunków i ekosystemów.

Postawa wobec przyrody i środowiska.
Uczeń rozumie znaczenie i konieczność ochrony przyrody; prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych; opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Rozumowanie i argumentacja.
Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski, ocenia i wyraża opinie na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych.

Uczeń opisuje różnorodność biologiczną na poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym; wskazuje przyczyny spadku różnorodności genetycznej, wymierania gatunków, zanikania siedlisk i ekosystemów

Uczeń podaje przykłady kilku gatunków, które są zagrożone lub wyginęły wskutek nadmiernej eksploatacji ich populacji

Uczeń podaje przykłady kilku gatunków, które udało się restytuować w środowisku

Uczeń przedstawia podstawowe motywy ochrony przyrody (egzystencjalne, ekonomiczne, etyczne i estetyczne)

Uczeń przedstawia różnicę między ochroną bierną a czynną, przedstawia prawne formy ochrony przyrody w Polsce oraz podaje przykłady roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową

Uczeń przedstawia wpływ współczesnego rolnictwa na różnorodność biologiczną (ciągle malejąca liczba gatunków uprawnych przy rosnącym areale upraw, spadek różnorodności genetycznej upraw)

Uczeń uzasadnia konieczność międzynarodowej współpracy w celu zapobiegania zagrożeniom przyrody, podaje przykłady takiej współpracy (np. CITES, "Natura 2000", Agenda 21)