Antoni Henryk Radziwiłł

Antoni Henryk Radziwiłł (Gmina Przygodzice)

            Urodził się 13 czerwca 1775 r. w Wilnie w rodzinie Michała Hieronima i Heleny z Przeździeckich Radziwiłłów; zmarł w Berlinie 7 kwietnia 1833 r.

Życiorys

Otrzymał staranne wykształcenie. Studiował w Getyndze. Był nieprzeciętnie uzdolniony. Grał na wiolonczeli, potrafił też ładnie rysować. Wcześnie rozpoczął działalność polityczną. 17 marca 1796 r. ożenił się z księżniczką Luizą Hohenzollern (1770-1836), córką najmłodszego brata króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego. Państwo młodzi otrzymali pałac w Berlinie, zakupiony przez Michała Hieronima Radziwiłła i dobra przygodzickie. Związek ten wywarł zdecydowany wpływ na dalszą działalność polityczną księcia Antoniego. Trzymał się on koncepcji prusko-polskiej, mimo niesprzyjających jej warunków. Po III rozbiorze i upadku Rzeczypospolitej pracował nad zbliżeniem Polaków do dynastii pruskiej. Zaproponował ogłoszenie Fryderyka Wilhelma III królem Polski. W 1806 r. brał udział w przygotowywaniu konstytucji dla zaboru pruskiego jako Królestwa Polskiego. Sądził, że można uprzedzić zamiary Napoleona. Propozycje nie znalazły jednak uznania u króla pruskiego. Sam książę miał zostać, według tych projektów, wicekrólem, a Tadeusz Kościuszko wodzem naczelnym. Gdy Napoleon pokonał Prusy, próbował jeszcze bezskutecznie wpłynąć na zmianę postawy wybitniejszych osobistości, m.in. księcia Józefa Poniatowskiego.

Po długotrwałych zmaganiach państw zaborczych z Napoleonem wziął udział w kongresie wiedeńskim. Po utworzeniu Wielkiego Księstwa Poznańskiego został mianowany pierwszym i jedynym jego namiestnikiem.

Jego kariera polityczna zakończyła się z chwilą wybuchu powstania listopadowego w Królestwie Polskim, którego wodzem naczelnym przez miesiąc był jego brat Michał Gedeon. Zdymisjonowany w 1831 r., odsunął się od życia politycznego Prus. Zmarł w Berlinie 7 kwietnia 1833 r. Pochowany został w Antoninie.

Związki z gminą Przygodzice

W jego dobrach przygodzickich rozciągały się bogate lasy, wśród których postanowił wybudować pałac myśliwski. W latach 1821-1824 w Antoninie, wcześniej był to Szperek, w środku lasu książę wybudował według planu architekta Karola Fryderyka Schinkla, czterokondygnacyjny, wsparty na wysokim cokole, pałac na planie krzyża greckiego. Z czasem pałac stał się siedzibą rodu. Gościli w nim monarchowie, arystokracja polska i niemiecka, Fryderyk Chopin i wiele innych osobistości.

Oprac. Edmund Radziszewski

Bibliografia

Galos Adam, Nowak-Romanowicz Alina, Radziwiłł Antoni Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987.

Radziszewski Edmund, Radziwiłłowie wielkopolscy. Od Kiernowa do Antonina, [w:] „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego”, t. IV, Ostrów Wielkopolski 2009, s. 81-118.