Carl Gotthard Langhans

Carl Gotthard Langhans (Gmina Żmigród)

Urodził się 15 grudnia 1732 w Kamiennej Górze; zmarł 1 października 1808  w miejscowości Grüneiche (dziś teren Wrocławia).

Życiorys

W Halle studiował prawo i matematykę, ale jeśli idzie o architekturę to był samoukiem. Langhans ugruntował swoją sławę najpierw rozbudową pałacu Hatzfeldtów w Żmigrodzie – w l. 1762-65 zaprojektował południowe skrzydło tej budowli, które włączył do wcześniejszego pałacu wg planów Hacknera. Inne żmigrodzkie dzieło mistrza to oranżeria. Potem w l. 1766-73 na zlecenie księcia Franza Adriana von Hatzfeldta zbudował we Wrocławiu nowy pałac. Następnie w l. 1768–69 dzięki wsparciu tegoż księcia zrealizował podróż do Włoch, gdzie poznawał oryginalne zabytki architektury antycznej. Później także podróżował – jako urzędnik podległy bezpośrednio królowi miał okazję wyjechać do Anglii, Holandii, Belgii i Francji. W 1775 r. mianowano go starszym Radcą Budowlanym Kamer Wojennych i Dominialnych we Wrocławiu i Głogowie. Odtąd kierował całością spraw budowlanych na Śląsku. Do 1788 r. zaprojektował m.in. pałac w Samotworze, pałac w Pawłowicach, pałac rodziny Wallenberg-Pachaly we Wrocławiu czy obserwatorium astronomiczne w Halle. We wspomnianym 1788 r. został mianowany dyrektorem Królewskiego Wyższego Urzędu Budowlanego w Berlinie. Tam zaprojektował m.in. Szkołę Weterynarii, teatr dworski w pałacu Charlottenburg, przebudowę opery Staatsoper Unter den Linden i wnętrza pałacu Bellevue - obecnie oficjalna rezydencja prezydenta RFN. Najsłynniejszym jednak dziełem Carla Gottharda Langhansa jest Brama Brandenburska.

Później zaprojektował wiele budowli dolnośląskich m.in. kościół ewangelicki w Dzierżoniowie, obecnie katolicki p.w. Marii Matki Kościoła, kościół ewangelicki w Żeliszowie, rozbudował pałac królewski we Wrocławiu, zbudował mauzoleum rodziny von Hoym w Brzegu Dolnym, a w Wielkopolsce – obecnie katolicki kościół św. Andrzeja Boboli w Rawiczu.

Po zakończeniu swojej działalności jako wielkiego mistrza budownictwa wrócił na Dolny Śląsk i w swojej podwrocławskiej posiadłości spędził ostatnie lata swojego życia. 

Syn Carla Gottharda, Carl Ferdinand Langhans, również był znanym architektem.

W środkowej części południowego skrzydła żmigrodzkiego zamku, projektowanego przez Langhansa znajdowała się tzw. Wielka Sala, w której w 1813 r. monarchowie, dyplomaci i wojskowi z Prus, Rosji, Szwecji, Austrii i Anglii podpisali układ przeciwko Napoleonowi, znany jako tzw. Protokół Żmigrodzki. To skrzydło nie istnieje. Do dziś zachowała się zaprojektowana przez Langhansa oranżeria, która popada w coraz większą ruinę.

Oprac. Paweł Becela

Bibliografia

Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000.

Antkowiak Z., Wrocław od A do Z, Wrocław 1997.

Friedhoff J., Trachenberg in Niederschlesien – Anmergungen zur Baugeschichte und Ausstattung, w: Burgen und Schlösser, Nr. II (2000).

Grundmann G., Erlebter Jahre Wiederschein. Von schönen Häusern, guten Freunden und alten Familien in Schlesien, München 1972.

Hatzfeldt F., Anmerkungen zum Esemble Schloss-Park-Orangerie, Schlossdamm, Schlossgärtnerei (niepublikowany maszynopis), Köln 2002.

Hatzfeldt F., Kowalski I., Kogut M., Żmigród – gmina i miasto, Wrocław 1998.