TRASA WYCIECZKI
|
1. Przystanek - Klasycystyczny pałac z XVIII wieku
|
| Na teren kompleksu pałacowo-parkowego w Miliczu prowadzi tzw. Brama Pokoju, usytuowana w pobliżu zjazdu z ulicy J. Piłsudskiego na ul. Kasztelańską, dojazdową ulicę do siedziby szkoły leśnej. Przechodzimy przez Bramę Pokoju zwaną potocznie bramą z lwem, aleją Piastów zbliżamy się do pałacu i zatrzymujemy się w pobliżu kamiennego mostku, pod którym płynie kanał zwany Młynówką. Mostek prowadzi do parku. Jest to dogodne miejsce do zapoznania się z historią, architekturą pałacu i jego otoczenia. Z tego miejsca podziwiamy południową fasadę pałacu. Natomiast korzystając z bocznej furtki, która prowadzi na główny dziedziniec pałacu możemy obejrzeć jego północną część. Spacerując wokół owalnego gazonu zwracamy uwagę na bramę główną z pseudoklasycystycznymi posagami nimf, secesyjną fontannę z piaskowca. Bliżej pałacu podziwiamy posągi koni oraz postać pięściarza, odlane z brązu. Na dziedzińcu rosną różne gatunki drzew i krzewów. Szczególnie okazale prezentują się rododendrony w okresie kwitnienia(maj, czerwiec). |
|
|
2. Przystanek - Warstwowa budowa lasu, charakterystyka parku
|
| Jesteśmy na terenie parku w tzw. stylu angielskim, który charakteryzuje się swobodną kompozycją drzew i krzewów, naśladującą naturalny krajobraz. Park w Miliczu założony został na przełomie XVIII i XIX wieku z inicjatywy hr. Joachima Karola Maltzana jako pierwszy park w stylu angielskim na Śląsku. Park w Miliczu położony jest na zachodnim skraju miasta, na wysokości 105 m npm. a jego współrzędne geograficzne wynoszą 51°32' N i 17°16' E. Park od północy graniczy z rzeką Baryczą i polami uprawnymi, od wschodu - z zabudową miejską, od zachodu łączy się z lasem Nadleśnictwa Milicz, a od południa poprzez ulicę Sułowską przylega do ogródków działkowych. Gleby są żyzne, pochodzenia aluwialnego (mady), na podłożu piaszczysto-żwirowym. Park zajmuje wraz z przyległym lasem obszar około 80 ha. Warstwową budowę lasu możemy dostrzec w wielu miejscach milickiego parku. Swobodna kompozycja parku, niewielka ingerencja służb zieleni miejskiej ograniczająca się do czyszczenia fragmentów uczęszczanych przez osoby spacerujące po alejkach, te warunki sprzyjają rozwojowi roślinności w sposób naturalny, nie zakłócony działaniem człowieka. Warstwowa budowa lasu sprzyja maksymalnemu wykorzystaniu przestrzeni powietrznej i podziemnej, umożliwiając wzrost wielu roślinom na określonej przestrzeni. Warstwy lasu są tym wyraźniejsze, im korzystniejsze dla wzrostu i rozmnażania się roślin są czynniki zewnętrzne. Rośliny mają zróżnicowane wymagania dotyczące światła słonecznego: niektóre gatunki potrzebują dla swojego wzrostu dużej ilości światła (modrzew, dąb, brzoza), inne potrzebują cienia przynajmniej w młodym wieku (jodła, buk). Zasadniczym czynnikiem jest też gleba. Wzrost roślin jest uzależniony od jej składu i zawartości składników pokarmowych. Wzbogacanie gleby odbywa się dzięki aktywności mikroorganizmów (bakterie, grzyby, pierwotniaki). Stawonogi, pierścienice i niektóre kręgowce żyjące w glebie uczestniczą w początkowym etapie rozkładu. Górną warstwę parku tworzą korony drzew, około dwóch trzecich liści jest nasłonecznionych pozostałe znajdują się w cieniu. W zależności od położenia liście tej samej rośliny mogą różnie się zachowywać; np. liście górnej części korony buka odwracają się od promieni świetlnych (wykorzystują tylko światło rozproszone), a we wnętrzu korony i na niższych gałęziach ustawiają się prostopadle do kierunku padania światła). W lukach między drzewami rosną kępy bzu czarnego, trzmieliny pospolitej, czeremchy zwyczajnej, różaneczników, klonu pospolitego oraz innych gatunków tworzących warstwę podszytu. Są to młode drzewa i krzewy do wysokości 3-4 m, w których żyją i gniazdują m. in. ptaki. Niektóre rośliny np. bluszcz, wspina się do światła po pniach drzew, a jednocześnie tworzy zwarte łany w warstwie runa. W parku występują też liczne rośliny zielne, gdy zakwitają tworzą barwne łany runa przykrywające podłoże w najniższej warstwie. |
|
|
3. Przystanek - Drzewa i krzewy
|
| Na trasie ścieżki przyrodniczej możemy zapoznać się z wieloma gatunkami drzew i krzewów, które w milickim parku znalazły dogodne warunki do wzrostu. Dawni właściciele zespołu pałacowo-parkowego wzbogacali park w gatunki rodzime i egzotyczne, często sprowadzane z odległych części świata. Obecnie wiele z tych drzew osiągnęło rozmiary pomnikowe. W drzewostanie parku występuje dąb szypułkowy, grab, klon pospolity, świerk, olsza czarna i inne. Warto zwrócić uwagę na drzewa iglaste: modrzew europejski, sosnę wejmutkę i świerk pospolity, żywotnik olbrzymi, choinę kanadyjska, cyprysik groszkowy, daglezję zieloną. Pośród wysokich drzew rosną konkurując o promienie słoneczne, kępy bzu czarnego, trzmieliny pospolitej, czeremchy zwyczajnej, różaneczników, klonu pospolitego oraz innych gatunków tworzących warstwę podszytu. Po pniach wielu drzew w parku wspina się wytrwale bluszcz pospolity zwany polską lianą. Przegląd drzew rodzimych i obcych rosnących w parku obejmuje drzewa liściaste oraz drzewa iglaste. Gatunki rodzime liściaste: dąb szypułkowy, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata, grab pospolity, olsza czarna, klon pospolity, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, topola czarna, wierzba biała odmiana płacząca. Z gatunków obcego pochodzenia zwracamy uwagę na: bożodrzew gruczołkowaty, robinię akacjową (grochodrzew), kasztanowca zwyczajnego, miłorząba dwuklapowego i skrzydłorzecha kaukaskiego. Natomiast spośród drzew iglastych rosnących w parku przedstawiamy charakterystykę sosny czarnej, sosny pospolitej, sosny wejmutki oraz choiny kanadyjskiej, modrzewia europejskiego, żywotnika olbrzymiego i cypryśnika błotnego. W dołączonej do ścieżki mapce parku zaznaczono lokalizację najstarszych, najbardziej okazałych drzew - Tablica IV "Najstarsze drzewa w parku" |
|
|
4. Przystanek - Cykl życia drzewa
|
| Wokół widzimy wiele drzew. Drzewa w parku w Miliczu moją dogodne warunki do życia, w związku z czym wiele z nich ma po 200 lat, a nawet więcej, najstarszy dąb szypułkowy prawdopodobnie ma co najmniej ok. 400 lat. Zastanów się czego mogły ,,doświadczyć’’ te drzewa w ciągu swojego życia? Codziennie wokół siebie (a teraz w parku) obserwujemy setki drzew w różnych etapach życia. Drzewo – to prawdopodobnie najpiękniejsza, najbardziej okazała forma życia, która potrzebuje tak niewiele, by żyć, jednocześnie umożliwiając życie setkom innych organizmów, takim jak: mchy, porosty, grzyby, glony, paprocie, inne drzewa, zwierzęta i człowiek. Drzewo, podobnie jak zwierzę lub człowiek – rodzi się, a w zasadzie kiełkuje z nasienia, rośnie, rozwija się, wydaje nasiona, starzeje się i obumiera. Rozwój drzewa można podzielić na trzy kolejne okresy: młodociany, dojrzałości i starzenia się. Okres młodociany rozpoczyna się od wykiełkowania z nasienia i trwa do uzyskania zdolności do wydania nasion. Po wykiełkowaniu z nasion powstają młodociane rośliny siewki, które są zupełnie niepodobne do dojrzałego drzewa. Można je zaobserwować wiosną, kiedy cała przyroda budzi się do życia. W tym etapie drzewa odznaczają się szybkim wzrostem. Kulminacja przyrostu przypada na koniec okresu młodocianego. Wówczas drzewa znoszą pewne ocienienie i zanieczyszczenie powietrza, są jednak wrażliwe na przymrozki i susze. W okresie dojrzałości zmniejsza się tempo wzrostu drzew oraz intensywność procesów życiowych. Drzewa zaczynają produkować nasiona. Kwitnienie i wysiew nasion drzew Wiek, w którym leśne rośliny drzewiaste rozpoczynają kwitnienie i owocowanie zależy od gatunku. Owocowanie drzew rozpoczyna się zwykle dopiero w wieku ok. 20 lat lub później. Im bardziej długowieczny jest gatunek, tym późniejsze kwitnienie i owocowanie. W okresie starzenia się przyrost i owocowanie ulegają stopniowo zwolnieniu, aż do całkowitego zahamowania. Drzewa tracą zdolność przystosowywania się do zmian w środowisku. Rozpoczyna się powolne obumieranie. Ta faza rozwoju jest najdłuższym etapem życia sędziwego drzewa. Rozmiar nie jest jednak jedynym wyznacznikiem, ponieważ największe drzewa nie muszą być najstarsze. Starzenie i obumieranie drzew, rozpoczyna się na długo przed ostatecznym końcem ich życia. A nawet martwe drewno – tętni życiem. W koronach martwych gałęzi, na powalonym pniu i rozkładających się korzeniach żyją tysiące organizmów. Wiele z tych organizmów bez martwego drewna nie mogłoby istnieć, odżywiać się, rozmnażać się czy ukrywać przed drapieżnikami. Dotyczy to owadów, mięczaków, pierścienic, a także płazów, gadów, ptaków owadożernych, ssaków oraz roślin, np. mchów, porostów, grzybów, paprotników. Martwe drewno stanowi miejsce gniazdowania ptaków śpiewających: pliszki, strzyżyka i muchołówki. W wykrotach można znaleźć gniazda: myszy leśnej, nornicy rudej lub ryjówki. Na rozkładającym się drewnie żyją tysiące gatunków bakterii i promieniowców, rozkładających związki organiczne na nieorganiczne ( np. pierwiastki mineralne), w ten sposób powracają one do gleby, umożliwiając krążenie materii w przyrodzie. Również nasiona drzew kiełkują na martwym, rozkładającym się drewnie, gdzie znajdują odpowiednią ilość wilgoci i wyższą temperaturę niż w obniżeniach terenu. |
|
|
5. Przystanek - Rośliny zielne
|
| Las (jak również park) to nie tylko drzewa i krzewy. Spójrz na ziemię/ runo leśne i zastanów się, jakie rośliny zielne widzisz? Kiedy w parku można zaobserwować najwięcej, najbardziej różnorodnych roślin zielnych: wiosną, latem, czy jesienią? Dlaczego? W parku, podobnie jak w lesie, obserwujemy budowę warstwową: drzewostan, podszyt i runo leśne. Wiosną na dnie tego parku możemy zobaczyć prawdziwie łanowe występowanie kwitnących roślin zielnych, zanim na drzewach i krzewach rozwiną się liście i zasłonią promienie słoneczne. W naszym parku wczesną wiosną obserwujemy bogactwo roślin zielnych, co świadczy o bioróżnorodności tego obszaru. Co roku pojawia się barwny dywan kwiatów: zawilców, ziarnopłonów, fiołków i złoci. Jest to tzw. aspekt wiosenny występujący w lasach grądowych, a u nas w parku. Rośliny kwitnące wczesną wiosną należą do tzw. geofitów – czyli roślin zimujących w postaci bulw, cebul lub kłaczy. Okres wegetacyjny geofitów trwa krótko, kilka tygodni. W maju spotkamy konwalie majowe i konwalijki dwulistne, dąbrówki rozłogowe, gwiazdnice wielkokwiatowe i pospolite, rogownice polne, jaskry rozłogowe i wiele innych. W cieniu koron drzew, na ziemi, na powalonych kłodach rosną mchy i paprotniki. Mchy pełnią istotną rolę w runie leśnym: zatrzymują wodę, ich rozkład przyczynia się do wzbogacenia gleby, w ich darniach żyją owady, wije, pierścienice, mięczaki, a ptaki używają mchów do budowy swoich gniazd. Podobne znaczenie mają paprotniki, które są pozostałością i świadectwem filogenetycznym po olbrzymich paprociach, widłakach i skrzypach występujących w erze paleozoicznej w karbonie, ponad 300 mln lat temu. Na murach otaczających park, na zaprawie wapiennej występuje ciekawa, niewielka roślina, paprotka - zanokcica murowa. A na wielu drzewach zaobserwujemy rodzimy gatunek pnącza: bluszcz pospolity. Obserwacje i badania przyrodnicze: Na ścieżce możemy wykonać szereg obserwacji dotyczących flory i fauny parku, wzdłuż ścieżki rosną rośliny zielne, które można oznaczyć i zebrać do zielnika. Ścieżka na wysokości przystanku 5 jest równoległa do ul. Sułowskiej, proponujemy przeprowadzić tutaj badanie czystości powietrza w oparciu o skalę porostową, drugie badanie można wykonać w pobliżu kanału Młynówka (miejsce oddalone od ruchu samochodowego) i porównać wyniki. Szerokie pole widzenia stwarza możliwość wykonania pomiarów wysokości drzew. Na murowanym ogrodzeniu parku na wysokości Przystanku nr 3 znajduje się stanowisko zanokcicy murowej, można tam wykonać badanie odczynu podłoża. Do przeprowadzania terenowych badań zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki służy Skala porostowa, metoda oparta jest na wrażliwości porostów na stężenie SO2 w powietrzu. Porosty składają się z dwóch współżyjących ze sobą organizmów: glonu i grzyba. Grzyb za pomocą chwytników pobiera z podłoża wodę wraz z rozpuszczonymi w niej substancjami mineralnymi, z których mogą korzystać komórki glonu. Glon dzięki obecności chlorofilu ma zdolność fotosyntezy i produkuje substancje organiczne, służące obydwu organizmom jako pokarm. Porosty często określane są jako „organizmy pionierskie”, gdyż rosną nawet na skałach, w wyniku wydzielania kwasów porostowych rozkładają podłoże skalne, przyczyniają się do tworzenia próchnicy i przygotowują podłoże dla innych roślin. Są wrażliwe na określone stężenia SO2 w powietrzu, ich obecność lub brak pozwala określić stan czystości powietrza, są zatem bioindykatorami (biowskaźnikami). Porosty występujące na korze lub gałęziach drzew podlegają ochronie - nie zrywajmy ich! Badania przeprowadzamy w oparciu o skalę porostową obserwując korę drzew i wpisując dane do karty pracy. |
|
|
6. Przystanek - Fauna parku
|
| Park posiada strukturę wielopiętrową, w związku z czym występują liczne gatunki drzew i krzewów, ze znaczną przewagą gatunków liściastych. A to stwarza możliwość obserwowania bezkręgowców i kręgowców, a wśród nich: płazów, gadów, wielu gatunków ptaków i ssaków. Świat bezkręgowców jest bardzo bogaty w parku. Niestety brak opracowań naukowych dotyczących tej grupy zwierząt występujących w parku. Można obserwować mięczaki m. in. błotniarki, zatoczki o płasko skręconej muszli oraz żyworódki (z gromady ślimaki), szczeżuję, należącą do małż oraz liczne gatunki owadów, w tym owady chronione, zwłaszcza chrząszcze zamieszkujące stare dęby. Kozioróg dębosz zamieszkuje okazałe, stare dęby, a pachnica dębowa, pomimo takiej nazwy gatunkowej występuje na różnych gatunkach drzew liściastych. Ze względu na zanik odpowiednich siedlisk oba chrząszcze objęte są ochroną gatunkową zarówno w Polsce, jak i w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Pachnica dębowa jest gatunkiem parasolowym. Oznacza to, że ochrona miejsc jej bytowania przyczynia się do ochrony wielu innych gatunków, np. ptaków dziuplastych, nietoperzy, wielu owadów i tysięcy mniejszych organizmów. Ponadto jest wiele gatunków owadów, pierścienic i ślimaków związanych z występowaniem martwego drewna. Z płazów (wszystkie podlegają ochronie gatunkowej) obserwuje się takie gatunki jak: traszka zwyczajna i grzebieniasta, rzekotka drzewna, żaba śmieszka, żaba moczarowa, ropucha paskówka i grzebiuszka ziemna. W Polsce gady nie są licznie reprezentowane, ale mimo to w parku występują: jaszczurka zwinka i żyworodna, a często można spotkać: padalca, zaskrońca, rzadziej – żmiję zygzakowatą. Ptaki Na podstawie obserwacji Leszka Matacza (2024 r.) można stwierdzić, że w parku licznie występują ptaki, które lubią bogate podszycie: kapturki, drozdy śpiewaki, kosy, rudziki, pierwiosnki a także kowaliki, pełzacze ogrodowe, sójki, pleszki, szpaki, strzyżyki, zięby, mazurki, z sikor: bogatka i modraszka. Średnio liczne są: piecuszki, pliszki siwe, wrony siwe, gołąb grzywacz i sierpówka, zniczki, gajówki, grubodzioby, kulczyki, dzwońce, szczygły, kopciuszki, a w pobliżu wód: zimorodki i kaczki krzyżówki. Natomiast nielicznie występują: puszczyki, kruki, dzięcioły czarne i zielonosiwe, pliszki górskie, muchołówki żałobne i białoszyje. Skład gatunkowy ptaków w parku jest porównywalny do starych lasów łęgowych czy grądowych lasów zagospodarowanych nad Baryczą. Obserwuje się ssaki kopytne, podchodzące z okolicznych lasów: sarnę, jelenia europejskiego i daniela. Z ssaków latających stwierdzono: borowca, nocka i karlika. |
|
|
7. Przystanek - Woda w parku
|
| Woda w naszym parku jest istotnym elementem krajobrazu, jest czynnikiem korzystnie wpływającym na mikroklimat. Dzięki przecinającej park Młynówce, malowniczym stawom i sadzawkom zwiększa się wilgotność powietrza, latem obniża temperatura. Tafle wody stanowią gwarancję dobrych widoków, ponieważ stapianie się wody z niebem daje ciekawe efekty wizualne. Pięknie wykorzystywano to w przeszłości i współcześnie gdy odbijający się w wodach Młynówki pałac Maltzanów malowano, rysowano, fotografowano i umieszczano na licznych kartach pocztowych wysyłanych z Milicza w XX wieku. Dzisiaj każdy może swoim telefonem zrobić piękne zdjęcia wspaniałych drzew i zabytkowych budowli odbijających się w wodach milickiego parku. Młynówka jest sztucznym kanałem, który prowadzi wody z kompleksu Stawno na zachód do magazynów zimochowów (zbiorników wodnych, w których przechowuje się ryby do czasu odłowów). Nazwa pochodzi od młyna, jeszcze do niedawna funkcjonował w mieście i napędzany był wodą Młynówki. Kanał ma długość ok. 3, 9 km i wpada do Baryczy. Przy drewnianym mostku na Młynówce można przeprowadzić badania dotyczące właściwości fizykochemicznych wody: pomiar temperatury wody i zawartości tlenu w wodzie, można określić barwę i zapach wody, jej przejrzystość, oraz odczyn pH czyli stężenie jonów wodorowych. Określenie czystości wody można przeprowadzić badając występowanie organizmów wskaźnikowych tzw. bioindykatorów, są to rośliny lub zwierzęta żyjące w wodzie. Nad Młynówką wykonamy również badanie prędkości nurtu wody, szerokości koryta cieku, opiszemy jej brzegi. Dogodne miejsce do przeprowadzenia badań i obserwacji znajduje się również nad Młynówką na wysokości kamiennego mostku, w pobliżu przystanku nr 1 (od niego zaczyna się nasza ścieżka) Pobyt nad wodą można również wykorzystać do oceny zachowań ludzi, którzy przychodzą do parku, a sprawdzimy to analizując rodzaj i ilość śmieci znajdujących się w wodzie i na brzegach kanału. Pamiętajmy aby nie zostawiać po sobie śmieci! |
|
|
8. Przystanek - Osobliwości parku
|
| Na terenie zespołu pałacowo-parkowego występują ,,osobliwości”, twory przyrody, które nadają swoisty charakter i urozmaicają środowisko, w którym występują. Należą do nich dęby szypułkowe – pomniki przyrody, drzewa innych gatunków ustanowione w ostatnim okresie pomnikami przyrody oraz aleja dębów z najstarszym w tej części parku dębem, którego wiek szacuje się na ok. 400 lat. Z elementów historycznych to ruiny zamku Kurzbachów (1494 – 1590) i Maltzanów (1592 – 1797), klasycystyczny pałac wybudowany pod koniec XVIII wieku, pozostałości grobowca w stylu rzymskim z rudy darniowej. Do parku prowadzi Brama Pokoju, potocznie zwana bramą z lwem, na końcu Alei Piastów jest Czarna Brama. Można do niej dojść wydłużając trasę spaceru po ścieżce z Przystanku nr 8. Jak widać przyroda ściśle jest powiązana z historią. Zgodnie z przebiegiem ścieżki obiekty architektoniczne zostały scharakteryzowane na pierwszym (1) i dziewiątym (9) przystanku ścieżki dydaktycznej. Aleja starych dębów na przedłużeniu alei Piastów Są to ponad 250 – letnie drzewa, będące w dobrej kondycji, ale między nimi znajdują się też obumierające i obumarłe dęby, pozostawione do naturalnego rozkładu. Aleja jest malownicza, urzeka zarówno wiosną i latem w pełni sezonu wegetacji - zielenią liści, jesienią przed okresem spoczynku – pięknie przebarwionymi liśćmi, jak i zimą, kiedy ogromne, przytłaczające pnie i nagie, bezlistne konary, tworzą trochę mroczny klimat. W głębi tej alei można zaobserwować inne stare drzewa, zwłaszcza lipy i graby. Warto przyjrzeć się korze grabów. Jest ona szara i gładka, ale poprzecinana pionowymi smugami, spękaniami i wgłębieniami, przez co drzewa wyglądają bardzo malowniczo, co bywa wykorzystywane przez twórców filmów fantasy. Być może te drzewa są reliktami dawnych, obszernych kompleksów leśnych albo zostały nasadzone dla rodziny Maltzanów w okresie tworzenia parku. Przegląd drzew pomnikowych Pomnik przyrody jest to prawnie chroniony twór przyrody żywej lub nieożywionej o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, krajobrazowej i historyczno- pamiątkowej np. stare drzewo, głaz narzutowy, jaskinia. Pomnikowe, majestatyczne dęby znajdujące się w pobliżu pałacu: • Dąb szypułkowy (Quercus robur) „Maltzan”, o obwodzie pnia 537cm (stan na koniec roku 2018), rośnie przy boisku na tyłach pałacu przy ul. Kasztelańskiej. Drzewo posiada masywny i bardzo prosty pień z wysoko umiejscowioną koroną o walcowatym kształcie. Na długości całego pnia ciągnie się listwa mrozowa • Dąb szypułkowy (Quercus robur) „Dąb św. Jana Gwalberta”, o obwodzie pnia 535 cm (stan na koniec 2018 r. ). Okaz rośnie we wschodniej części parku, kilkanaście metrów od ul. Zamkowej na wysokości budynku nr 21. Imię nadano na cześć św. Jana Gwalberta, patrona leśników. Dąb żyje pośród innych drzew, przez co wytworzył masywny pień z wysoko umiejscowioną koroną o strzelistym kształcie. Proces ustanowienia tych dębów pomnikami przyrody był efektem pracy nauczycieli Technikum Leśnego: Pauliny Szymańskiej, Salomei Bienkiewicz i Krzysztofa Salaty wraz z uczniami szkoły. Ponadto w parku występują drzewa, ustanowione staraniem Urzędu Gminy w Miliczu pomnikami przyrody ożywionej w 2024 r., są to przedstawiciele innych gatunków i jeden dąb szypułkowy: • Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) o obwodzie pnia na wysokości 130 cm wynoszącym 729 cm, dąb otrzymał historyczną nazwę "Milik". Jest cennym siedliskiem zarówno dla pachnicy dębowej jak i kozioroga dębosza. Jako jedno z nielicznych drzew jest udokumentowane na historycznych zdjęciach parku. • Grupowy pomnik przyrody buki pospolite f. purpurowa (Fagus sylvatica f.purpurea) o obwodach pnia na wysokości 130 cm wynoszących 395 cm oraz 365 cm, nadano im imiona: "Dedal i Ikar". Drzewa te stanowią istotny akcent kompozycyjny w przestrzeni dawnej polany parkowej. • Cypryśnik błotny (Taxodium distichum (L.) Rich.) o obwodzie pnia na wysokości 130 cm wynoszącym 368 cm, otrzymał imię "Bolek" • Choina kanadyjska (Tsuga canadensis (L.) Carrière o obwodzie pnia na wysokości 130 cm wynoszącym 245 cm, nadano jej imię "Diana" • kępa Skrzydłorzecha kaukaskiego (Pterocarya fraxinifolia (Lamb.) Spach) została poświęcona pamięci "Mariana Ptaszyńskiego" - założyciela i długoletniego dyrektora szkoły leśnej • Olsza czarna (Alnus glutinosa (L.) Geartn.), której obwód pnia na wysokości 130 cm wynosi 458 cm, pomnikowej olszy nadano nazwę "Marii von Maltzan". Na podstawie archiwalnych fotografii szacuje się, że drzewo ma powyżej 120 lat. |
|
|
9. Przystanek - Ruiny zamku
|
| Podążając zgodnie z oznakowaniem ścieżki od przystanku 8 kierujemy się aleją Piastów w stronę bramy z lwem. Po drodze jeszcze raz skupiamy uwagę na południowej fasadzie pałacu Maltzanów, podziwiając detale architektoniczne i kunszt budowniczych z końca XVIII wieku. Za budynkiem pałacowej oficyny (mieściła się tutaj w latach 2002-2014 milicka izba regionalna) skręcamy w lewo wzdłuż ogrodzenia i kierujemy się w stronę ruin piastowskiego zamku z XIV wieku. Po kilkudziesięciu metrach spotykamy pozostałości niewielkiego grobowca z rudy darniowej. Wg źródeł niemieckich jest to grobowiec pani von Kurzbach, wg legendy pochowano w nim Jadwigę Zarembiankę. Na terenach Doliny Baryczy już od wczesnej epoki żelaza wydobywano rudę darniową, z której wytapiano żelazo. Wykopaliska potwierdzają występowanie w średniowieczu dymarek, czyli pieców do wytopu żelaza. Bloki rudy darniowej były używane również przez mieszkańców do budowy domostw, grobowców. Ruiny zamku piastowskiego z XIV w. - trochę historii Gród milicki wymieniany jest po raz pierwszy w bulli Innocentego II z 1136 roku jako Miliche. Już w 1155 roku stwierdzono tu istnienie kasztelani. Dekret biskupi z 1223 roku określa gród jako siedzibę parafii. Resztki pierwotnego grodu istnieją do dziś po północnej stronie Baryczy (tzw. Chmielnik). Strategiczne położenie Milicza w pełni docenił król Czech, Jan Luksemburczyk, który zagarnął gród w 1339r. W roku 1358 biskupstwo sprzedało miasto wraz z kasztelanią księciu Konradowi I Oleśnickiemu. Za panowania tej dynastii wybudowany został zamek otoczony później fosą. W roku 1492, po śmierci ostatniego z Piastów oleśnickich, miasto przeszło w ręce króla Czech, Władysława Jagiellończyka, który przekazał je Zygmuntowi Kurzbachowi. Ród Kurzbachów rządził do 1590 r., kiedy to ostatnia z rodu Ewa Popelia, wyszła za barona Joachima III Maltzana. Maltzanowie wznieśli pałac klasycystyczny (1790-99), założyli pierwszy na Śląsku park w stylu angielskim (50 ha), zbudowali dwa kościoły: Łaski (1709) i św. Anny (1807). Dziełem tej rodziny były próby uprzemysłowienia miasta i regionu. Wybudowali kolonię Karlstadt- dzisiejszy Karłów. W połowie XIX wieku miasto posiadało już nowy ratusz, sieć wodociągową i rozpoczętą budowę kanalizacji. Rok 1875 przyniósł uzyskanie połączenia kolejowego z Oleśnicą, Wrocławiem i Krotoszynem. Niespełna 20 lat później kolej wąskotorowa połączyła Milicz ze Żmigrodem, Prusicami, Sułowem, Trzebnicą i Wrocławiem. Zamek w Miliczu W drugiej połowie XIV w. jednym z ważniejszych księstw śląskich- księstwem oleśnickim rządzi książę Konrad I. Do posiadanego wcześniej Sułowa i Żmigrodu książę dokupuje od biskupa wrocławskiego Przedsława z Pogorzeli (następcy słynnego biskupa Nankera) Milicz i w ten sposób staje się najpotężniejszym panem ziem w dolinie Baryczy. W Miliczu jako w centralny ośrodku kasztelani książę rozpoczyna budowę murowanego zamku. Była to budowla w stylu gotyckim, na planie nieregularnego wieloboku. Ściany nośne i zewnętrzne liczyły sobie ponad 150 cm grubości. Usytuowana na lewym brzegu Baryczy, pomiędzy rzeką a kanałem Młynówka. Zamek otaczały mury kształtu zbliżonego do owalu o średnicy od 40 do 55 m. z wjazdem od strony wschodniej oraz fosa. Po południowej stronie dziedzińca znajdowała się wykonana z cegły trójkondygnacyjna wieża mieszkalna. Zamek strzegł ważnej strategicznie przeprawy przez rzekę Barycz oraz był rezydencją księcia, gdy przebywał on w Miliczu a także siedzibą książęcego starosty. Później stał się siedziba właścicieli tzw. wolnego państwa stanowego, w latach 1494 – 1590 Kurzbachów a w latach 1592 – 1797 Maltzanów. Zamek był niszczony przez najeżdżających Milicz husytów w 1432r. oraz przez pożary w 1536 – 1797. Po pierwszym pożarze ówczesny właściciel zamku Zygmunt Kurzbach przebudowuje go w stylu renesansowym i te renesansowe elementy zamku, jak nadproża okienne, blendy, czyli ślepe okna będące tylko motywem zdobniczym czy wreszcie kolebkowe sklepienia są jeszcze widoczne do dziś. Po pożarze w 1797 ówcześni właściciele zamku Maltzanowie przenieśli się do nowo wybudowanego pałacu, a zamek przeznaczyli na przędzalnię bawełny oraz farbiarnię sukna. W części budynku funkcjonował też teatr. Od połowy XIX w. zamek popadał w coraz większą ruinę. |
|
|
10. Informacja o dojściu na przystań kajakową
|
| Przy ruinach, które oznaczono jako przystanek nr 9, znajdują się tablice informujące o przebiegu ścieżki oraz tablica ufundowana przez miasto Gniew dla upamiętnienia historycznej ugody podpisanej w milickim grodzie w XIII wieku. Mijamy wejście na boisko szkolne i wchodzimy na alejkę parkową, która zaprowadzi nas do przystani kajakowej nad Baryczą. W tej części parku spotykamy wiele wiekowych dębów mających rozmiary drzew pomnikowych. Prezentują się okazale ponieważ ze względu na wzajemne bliskie sąsiedztwo, wytworzyły masywne pnie z wysoko umiejscowionymi koronami o strzelistych kształtach. Na wysokości ul. Zamkowej 21 rośnie dąb szypułkowy nazwany imieniem św. Jana Gwalberta patrona leśników natomiast na tyłach pałacu przy boisku szkolnym pomnikiem ustanowiono dąb, któremu nadano imię Maltzan. Oba pomniki przyrody zostały opisane na przystanku nr 8 "Osobliwości parku". Na przystani kajakowej zn. się tablica z planem i informacją o naszej ścieżce, zachęcająca do spaceru po parku. |
|
